Nếu đã từng đặt chân lên đảo Cù Lao Chàm mà chưa thử ăn món rau rừng, uống nước lá lao thì chuyến đi cũng bớt đi phần ý nghĩa. Dù là chỉ một một đặc sản bình dị, dân dã thế nhưng món rau rừng lại có một sức hút rất kỳ lạ, du khách đến đều muốn thưởng thức. Ít ai biết rằng, món ăn này đã gắn liền với người dân xứ đảo từ rất lâu, xuất hiện phổ biến trong các bữa cơm hằng ngày. Hãy cùng tìm hiểu về ý nghĩa và xuất xứ của món ăn này xem có gì đặc biệt nhé!
Mục lục
Rau rừng Cù Lao Chàm mọc ở đâu?
Nói đến đặc sản xứ đảo Cù Lao Chàm, hẳn nhiều người sẽ nhớ nhiều hơn đến những cái tên như mực một nắng, cua đá, nhum biển, bào ngư, bánh ít lá gai,vv.. Nhưng có một đặc sản nữa, mà ít ai để ý đến, hoặc đã biết đến nhưng lại dễ dàng bỏ qua, đó chính là rau rừng. Khi bà con đi rừng, khi về gùi theo rất nhiều loại rau, gọi là rau “tập tàng” vì trộn kha khá từ các loại khác nhau.
Hầu hết diện tích đảo Cù Lao Chàm là núi, và rau rừng cũng là những loại rau được hái từ trên các sườn núi. Chúng mọc hoang, không phân thuốc, không bón trồng. Ấy mà khi cơn mưa vừa xuống, là ngay ngày hôm sau bà con lại tha hồ có rau mà ăn, chúng mọc dại ở khắp mọi nơi. Từ các chân núi, bờ khe cho đến các phiến đá,vv…
Và chỉ những người dân ở xứ đảo này, mới biết đâu là lá rừng có thẻ ăn được, và đâu là lá không thể ăn. Theo đó, họ sẽ mang về cho gà ăn trước, nếu không sao nghĩa là an toàn, không có độc. Có một thông tin rất thú vị, là trên đảo có một loài cua, gọi là cua đá chỉ thích ăn lá rừng. Vì thế mà người địa phương cũng dễ dàng nhận ra công dụng kỳ diệu của nó, ăn vừa ngon mà lại còn bổ như thuốc.
Thời gian lý tưởng nhất để thu hoạch rau rừng là khi nào?
Để giữ trọn vẹn tinh chất quý giá của loài rau này, người địa phương không hái tràn lan mà biết cách tính thời điểm hợp lý. Theo lời kể của người dân trong làng, chỉ nên hái chúng vào độ từ 5h đến 7h sáng. Khi đó, mặt trời vừa lên, vẫn còn những giọt sương đọng trên lá, lúc ấy rau mới ngon ngọt và tươi nhất.
Còn về mùa chính, người dân hái rau rừng quanh năm suốt tháng. Nhưng mùa chính để thu hoạch chính là cuối xuân đầu hạ. Lúc này, rau sẽ sinh sôi nảy nở nhiều hơn, có nhiều loại hơn để thu hái. Nếu dịp đến du lịch Cù Lao Chàm vào thời gian này, bạn tha hồ mà thưởng thức. Còn những mùa khác trong năm, vẫn có nhưng số lượng không nhiều.
Rau rừng Cù Lao Chàm là tên gọi để chỉ những loại rau nào?
Gọi là rau rừng nhưng ít người biết nó có đến tổng cộng hơn 35 loại khác nhau. Phải kể đến một số loại như cỏ bạc đầu, cải bay, rau dớn, đỏ ngọn, chân vịt, rau đắng, rau mã đề, rau má rừng, bìm bìm, bồ đường, bươm bướm, rau sam, rua trai,vv…Tùy vào mỗi mùa mà số lượng các loại cũng khác nhau, có khi 5-7 loại, có khi 10-20 loại,vv…
Cách thu hoạch rau rừng theo kinh nghiệm của người dân Cù Lao Chàm
Rau rừng trên đảo mọc chủ yếu ở các khu vực như Suối Tình – Rẫy Ông Thơ, Rừng Am, Bãi Bấc, Bãi Ông, Bãi Hương. Chúng mọc nhiều trên các sườn núi. Càng vào sâu trong rừng, càng có nhiều để thu hoạch.
Để hái lá rừng, người dân ở đây đơn giản chỉ mang theo một cái giỏ xách đi chợ, hoặc bất cứ thứ gì có thể dựng rau như rổ nhựa, rổ tre,vv… Thứ mà họ thu hoạch là những đọt lá non, vì phần cây này ngọt, không bị chát và chứa nhiều dinh dưỡng hơn cả. Cách hái cũng rất chi đơn giản, chỉ cần dùng tay bẻ ngang, không cần đến dụng cụ khác. Có những loại mọc ở nơi bằng phẳng, cũng có những loại như đỏ ngọn, bìm bìm mọc ở các bụi rậm hoặc đôi lúc trên những vách đá chênh vênh. Phải thành thục thì mới hái được, nếu không rất nguy hiểm.
Sau khi hái xong, người ta cho vào giỏ xách, mang về nhà. Sau đó, trộn đều rất cả các loại với nhau, dùng vải ướt để phủ lên phía trên mặt, để rau được tươi hơn. Cuối cùng, chỉ đợi sáng mai mang ra khu vực Bãi Làng để bán. Hoặc số lượng lớn thì cung cấp cho các nhà hàng ở Bãi Làng, Bãi Ông để chế biến cho khách du lịch.
Những món ăn ngon, hấp dẫn được chế biến từ rau rừng
Để có thể giữ trọn vị tươi ngọt, dinh dưỡng có trong lá rừng, người địa phương thường chế biến chúng một cách đơn giản, không cầu kỳ. Phổ biến nhất vẫn là đem luộc, xào, nấu canh tùy theo ý thích. Rau rừng thơm ngon bởi sự kết hợp từ nhiều loại rau, mang đến những món ăn đủ vị chua, ngọt, đắng rất hấp dẫn.
Rau rừng chấm mắm nêm
Đây là món phổ biến và được yêu thích nhất, bởi sự hòa quyện giữa những loại rau tươi ngon cùng với mắm nêm, thứ mắm mang đậm hương vị biển của người xứ Quảng. Món này đơn giản chỉ cần rửa sạch, luộc vừa chín mềm, vớt ra còn nóng hổi, chấm kèm với mắm nêm, vừa đậm đà vừa thanh mát. Món này mà ăn kèm với cơm trắng nữa là tuyệt vời, đảm bảo dân dã mà hao cơm vô cùng.
Rau rừng xào tỏi
Nếu ngán rau luộc, có thể chuyển sang món rau xào tỏi cũng thơm ngon không kém. Rau rửa sạch, đem cho dầu phộng lên chảo, đun nóng rồi khử với chút đầu nén hoặc tỏi giã nhỏ, đợi cho đến khi dậy mùi thơm thì cho rau vào. Xào sơ trên lửa lớn, nêm nếm chút gia vị rồi tắt bếp ngay, rau vẫn còn giữ được màu tươi xanh.
Canh rau rừng cua đá
Đối với người dân đảo, cực phẩm phải kể đến là món canh rau rừng với cua đá hoặc ghẹ. Mùa hè, có nồi canh rau cua đá thanh mát, chẳng có cao lương mỹ vị nào sánh bằng. cua đá được bóc mai, lấy gạch. Đợi nồi nước sôi, cho cua và rau vào, nêm chút muối với bột ngọt là đủ ngon. Chỉ chừng đó thôi, múc ra thưởng thức đảm bảo nồi cơm dù đầy bao nhiêu cũng cạn ngay.
Note: Để có thể thưởng thức món rau rừng đúng điệu, bạn nên book tour Cù Lao Chàm 1 ngày cho tiện. Bữa trưa trong tour thường sẽ thiết kế món rau rừng mắm nêm rất đặc sắc. Hoặc bạn có thể tự chọn cách chế biến khác theo yêu cầu.
Những thông tin thú vị về đặc sản lá rừng Cù Lao Chàm
Nói đến rau rừng thì không thể bỏ qua lá rừng, là thứ nước uống hằng ngày của người dân trên đảo. Nếu bạn ghé qua các nhà hàng, cũng sẽ thấy những bình nước lá rừng được nấu sẵn phục vụ khách thay cho nước lọc hoặc trà đá. Đây được biết là một thói quen và là nét đặc trưng, tạo nên thương hiệu riêng cho vùng đảo Cù Lao Chàm.
Nước lá rừng Cù Lao Chàm gồm những loại nào?
Cũng giống rau rừng, lá rừng có đến 18 loại khác nhau. Chúng được hái về, rửa sạch, phơi khô và cho vào các túi nhỏ để bán cho khách. Có thể là hỗn hợp hoặc từng loại riêng biệt. Nào là dứa, bầu đề núi, ngũ gia vị, ổi tàu, nhãn núi,vv.. Có loại lấy cả thân, có loại chỉ lấy lá.
Người dân thường hái chúng ở trên núi, sau đó trộn chung với nhau và đun uống kiểu như nước chè. Trước đây, ngoài cách uống tươi, người ta cũng đem về phơi khô, bảo quản và cứ đến dịp Tết đoan ngọ lại đem nấu uống, mục đích để thanh lọc cơ thể. Giờ đây, ra đảo Cù Lao Chàm, bạn sẽ thấy người ta bán rất nhiều những túi lá rừng, chỉ với giá rất rẻ chỉ 10 ngàn.
Công dụng của lá rừng trên đảo Cù lao Chàm
Cũng giống như rau rừng, lá rừng được ví như những bài thuốc dân gian vì sở hữu nhiều công dụng rất quý hiếm. Ngoài công dụng là thanh nhiệt, giải khát, nước lá rừng có khả năng chữa được một số bệnh nhẹ như ăn không ngon, bệnh khớp, mất ngủ hoặc các bệnh về da. Mỗi loại đều có công dụng riêng, ví dụ nhu rau chân vịt chống ưng thư, rau mặt trời bổ thần kinh, rau đậu giải nhiệt,vv…
Cách nấu nước lá rừng theo kinh nghiệm người dân
Để có được một bát nước lá rừng ngon, không phải ai cũng tỏ tường. Phải là người địa phương, sống lâu năm và am hiểu về cuộc sống ở đây, mới biết cách ủ trà cho ngon, đúng điệu. Theo lời kể, lá rừng sau khi rửa sạch, đun một ấm nước thật sôi rồi thả vào, nhận cho ngập mặt lá. Khi nước sôi trở lại, đổ thêm ít nước rồi hạ lửa. Cứ thế đun liu riu để chNếu chưa có dịp uống thử nước lá rừng tươi, bạn có thể mua những túi lá rừng khô về nấu uống, công dụng không thua kém.
Có nên mua lá rừng về biếu tặng người thân?
Ở thành phố, dù có tiền cũng khó để mua nước lá rừng để uống. Dù không thực sự ngon, dễ uống nhưng chúng lại được ví như thần dược, vì có khả năng chữa bách bệnh. Vì thế, nếu đã đặt chân đến Cù Lao Chàm, thì chẳng có lý do gì không mua một vài ba túi để đem về nấu cho cả gia đình uống, hoặc biếu tặng bạn bè.
Để mua lá rừng, bạn chỉ cần đi qua khu vực chợ Tân Hiệp, sẽ thấy có rất nhiều các cô, các dì ngồi bán ven đường. Những chiếc túi lá được đóng gói rất tiện lợi, đẹp mắt với đủ sự lựa chọn. Bạn có thể chọn loại hỗn hợp hoặc từng loại riêng biệt. Nếu không biết, người bán sẽ nhiệt tình giới thiệu và tư vấn công dụng của từng loại cụ thể.
>> Tham khảo: Kinh nghiệm du lịch Cù Lao Chàm tự túc 2021 khám phá đảo Ngọc
Cũng vì không phải cứ muốn là có, mà phải canh ở đâu có thì nhanh tay mới mua được, vậy nên cũng không dễ để được thưởng thức món lá rau rừng. Cũng chính vì độ hiếm như vậy, mà món ăn này lại càng gây tò mò với những vị khách du lịch. Cũng đừng quên, dừng chân ghé lại, mua một vài túi lá rừng để làm quà lại càng ý nghĩa hơn.
Tác giả: Nguyễn Diên
Bản quyền: Dulichculaocham.com.vn
